Otyłość określa się jako pandemię ze względu na liczbę osób dotkniętych chorobą i na szybkość jej rozprzestrzeniania się. Według danych CBOS z 2019 roku, chorowało na nią aż 21 procent dorosłych Polaków. Światowa Organizacja Zdrowia uznaje otyłość za chorobę.
Czym jest otyłość
To chorobą przewlekła, zależna od wielu czynników. Według definicji WHO otyłość to nieprawidłowe lub nadmierne nagromadzenie tłuszczu wpływające niekorzystnie na stan zdrowia. Otyłość jest chorobą, w której jemy za dużo kalorii i nie zużywamy ich, bo jesteśmy za mało aktywni fizycznie. Organizm gromadzi nadmiar spożytej energii w tkance tłuszczowej. Rozwojowi otyłości sprzyjają:
- mała aktywność fizyczna,
- nadmierne spożycie kalorii,
- nieregularne i pospieszne jedzenie posiłków,
- stres,
- niedostateczna ilość snu,
- zaburzenia emocjonalne – obniżenie nastroju, brak samoakceptacji,
- zaburzenia odżywiania – kompulsywne objadanie się, zespół nocnego jedzenia, bulimia, uzależnienie od jedzenia,
- czynniki genetyczne,
- zaburzenia endokrynologiczne,
- choroby psychiczne.
Jak rozpoznaje się otyłość
Lekarz rozpoznaje otyłość na podstawie wywiadu i badań. Sam możesz kontrolować niektóre wskaźniki. Pomiary masy ciała i wzrostu są jednym z podstawowych badań kontrolnych. Wykonuj je co najmniej raz w roku. Do rozpoznania otyłości służy wskaźnik BMI (Body Mass Index).
Obliczysz go wg wzoru: masa ciała [kg] podzielona przez wzrost [m] podniesiony do kwadratu. Kalkulator BMI znajdziesz również na stronie Diety NFZ.
Inną metodą jest ocena zawartości tkanki tłuszczowej w organizmie. Przyjmuje się, że w otyłości ilość tkanki tłuszczowej wynosi > 30 procent u kobiet i > 25 procent u mężczyzn. Poziom tłuszczu w organizmie zmierzysz na przykład w kiosku profilaktycznym w oddziale wojewódzkim NFZ.
Typy otyłości
Do określenia typu otyłości, w zależności od miejsca nagromadzenia tkanki tłuszczowej, używa się wskaźnika talia-biodra WHR (Waist-Hip Ratio). Wyznacza się go jako stosunek obwodu talii do obwodu bioder w cm. Jest uzupełnieniem wskaźnika BMI. Na tej podstawie wyróżnia się:
- otyłość brzuszną, typu „jabłko” – WHR > 0,85 dla kobiet, WHR > 0,9 dla mężczyzn,
- otyłość pośladkowo-udową, typu „gruszka” (gynoidalną) – WHR ≤ 0,85 dla kobiet, WHR ≤ 0,9 dla mężczyzn.
Kryterium rozpoznania otyłości brzusznej według IDF (International Diabetes Federation) jest obwód talii ≥ 80 cm u kobiet i ≥ 94 cm u mężczyzn.
Otyłość brzuszna zwiększa ryzyko nadciśnienia tętniczego, cukrzycy typu 2, miażdżycy. Natomiast otyłość pośladkowo-udowa zwiększa ryzyko nowotworów przewodu pokarmowego i hormonozależnych (macicy, piersi, jajnika).
Do czego może prowadzić otyłość
Otyłość powoduje wiele powikłań. Ich rodzaj zależy od ilości tkanki tłuszczowej, jej rozmieszczenia i czasu trwania choroby. Oto niektóre z nich:
- cukrzyca typu 2,
- nadciśnienie tętnicze,
- zaburzenia gospodarki lipidowej – wysoki poziom cholesterolu całkowitego i „złego” cholesterolu LDL,
- niski poziom „dobrego” cholesterolu HDL,
- choroby układu sercowo-naczyniowego np. miażdżyca, udar mózgu, niewydolność serca,
- przewlekła choroba nerek,
- choroby pęcherzyka żółciowego,
- niealkoholowe stłuszczenie wątroby,
- ostre zapalenie trzustki,
- powikłania oddechowe – zespół bezdechu sennego,
- choroby układu ruchu – stawów, kości,
- zespół policystycznych jajników (PCOS),
- niepłodność,
- niektóre nowotwory – np. jelita grubego, piersi, macicy,
- depresja i zaburzenia nastroju.
60-70 procent przypadków nadciśnienia tętniczego wynika z otyłości. Dieta DASH pomaga zmniejszyć masę ciała – i dobrze jest ją stosować przy nadciśnieniu. Więcej informacji o zasadach diety DASH oraz bezpłatne plany żywieniowe w oparciu o tę dietę możesz znaleźć na portalu Diety NFZ.
Leczenie otyłości
Jeśli lekarz rozpoznał u Ciebie otyłość – działaj, nie czekaj. Otyłość nie ustąpi sama i może nawracać. Podstawą Twojej terapii powinna być trwała zmiana stylu życia. Na początek z pomocą specjalistów zmień nawyki żywieniowe i zwiększ swoją aktywność fizyczną.
Dietetyk przeprowadza dokładny wywiad, układa dopasowaną indywidualnie dietę ze zmniejszoną kalorycznością w stosunku do zapotrzebowania, motywuje, wspiera, zwiększa wiedzę żywieniową pacjenta, układa praktyczne wskazówki dotyczące zmian stylu życia, monitoruje proces odchudzania, dostosowuje zalecenia do efektów odchudzania.
Czytaj także: Nadciśnienie. Groźna choroba, której nie czuć
***
Odważne komentarze, unikalna publicystyka, pasjonujące reportaże i rozmowy – czytaj w najnowszym numerze tygodnika „O!Polska”. Do kupienia w punktach sprzedaży prasy w regionie oraz w formie e-wydania
